Форум сайта «Глобус Беларуси»

[alexBel]

З'ездзіць у Чачэрск я надумаў яшчэ 2 гады таму, але паездка ўсё адкладалася. Першапачаткова маршрут быў злёгку іншы: Слаўгарад - Карма - Чачэрск і калі б на зваротным шляху было жаданне і час - Быхаў. Але ў сувязі з вялікай працягласцю шляху я разбіў маршрут на дзве паездкі і месяц таму крутануўся ў Слаўгарад, а ў мінулую нядзелю наведаў астатняе.



У сувязі са зменамі ў плане руху я вырашыў не адкладаць Быхаў на зваротны шлях і заехаў адразу. З майго пункту гледжання самае цікавае ў горадзе - гэта адзіны (з захаваных) у Магілёўскай вобласці замак.







Ўнутры, як і звонку, разруха і запусценне: дзвярныя праёмы абсыпаюцца, скляпенні адкрыты і хутка могуць абрынуцца.









У Быхаве я ўжо быў. У 2011 годзе ўсё выглядала прыкладна таксама.
Палац:



Паўднёва-заходняя (правая) вежа:



Паўночна-заходняя (левая) вежа:



Мэтай майго цяперашняга візіту сталі аднаўленчыя работы ў замку ў 2013 годзе. Да дня Беларускага пісьменства ў Быхаве планавалася распрацаваць праект рэканструкцыі, правесці кансервацыю і пачаць аднаўленне комплексу. Прапаную і вам ацаніць аб'ём праведзеных прац:


Шлях да замку абклалі пліткай, праёмы вокнаў і дзвярэй палаца часткова заклалі, зверху муры па перыметры прыкрылі лістамі бляхі, фасад з боку горада завесілі плёнкай.

Паўднёва-заходняя (правая) вежа:


У вежы разабралі вытворчыя пабудовы ХХ стагоддзя, замянілі дах, атынкавалі сцены.

Паўночна-заходняя (левая) вежа:


У гэтай вежы была разбурана паўночная сцяна (на фота вышэй гэта не відаць) - цяпер фасад цалкам адноўлены, таксама праведзены касметычны рамонт.

Пасля "дня пісьменства" ў замку больш не праводзілася працаў. За 2013 год быццам і было нешта выканана, але тое, што патрабавалася комплексу больш за ўсё - дах палаца - так і не зроблена. Замак працягвае разбурацца, гледзячы на яго ўпадаеш у стан засмучэння і безвыходнасці.

Яшчэ адной значнай славутасцю з унікальнай архітэктурай з'яўляецца будынак сінагогі.







У Быхаве можна паглядзець яшчэ на забудову XIX-XX стст. і драўляную Траецкую царкву сяр. XIX стагоддзя, але з-за эканоміі часу я не стаў гэтага рабіць і адправіўся далей - у Карму.

Па дарозе "прытармазіў" у Доўску ля Пакроўскай царквы сяр. XIX стагоддзя.



У Карме я спачатку накіраваўся у сядзібу Дарыя-Дзерналовічаў. Сядзібны дом - досыць вялікі двухпавярховы будынак.



Знешнi выгляд i стылявыя рысы большай часткі будынка, на мой погляд, не ўласцівыя XIX - ХХ стст. Асабліва вылучаецца нязладжанасць агульнага дэкору з афармленнем часткі першага паверха зваротнага боку дома.



Я мяркую, што дарэвалюцыйнай з'яўляецца толькі указаная вышэй частка будынка, а астатняе - пасляваенная надбудова, калі тут размясціўся дзіцячы дом, ды і на "глобусе" пазначана, што сядзібны дом "драўляны"

У сядзібе добра захаваліся вытворчыя і гаспадарчыя пабудовы, у прыватнасці гэты млын...



і зноў пытанне... на "глобусе" гэты будынак пазначаны як "крухмальны завод", але мне здаецца, што гэта млын - аб гэтым сведчыць ахоўная шыльда, ды і на ролю крухмальнага завода (які амаль адразу стаў вінакурняй) больш падыходзіць будынак, фотаздымак якога ніжэй:



ен болей вялікіх памераў, навокал агароджаны, побач шмат прыбудоў, есць высокая труба для выпуску дыму рухавіка - карацей, ен знешне больш падобны да завод, чым тое, што я лічу млынам.

Яшчэ ў Карме можна агледзець руіны царквы святога Мікалая. Храм будаваўся ў 1830-я гг. як уніяцкі, (што тлумачыць незвычайныя для праваслаўнай традыцыі формы) але адразу ж быў пераасвячоны у праваслаўную царкву.



Пасля рэвалюцыі храм зачынілі, у будынку змясцілі дом культуры, а пазней - пякарню. У 1960-я адбыўся пажар, пасля якога будынак апусцеў і больш не аднаўляўся.



У Карме я прабыў зусім няшмат і з хуткасцю, якую толькі дазваляла дарога Карма - Чачэрск, панёсся да канчатковага пункта.

Галоўная славутасць Чачэрска - унікальная ратуша. Гэта адзіная ратуша, якая захавалася ў Гомельскай вобласці.



Будынак быў пабудаваны ў канцы XVIII стагоддзя з не характэрнымі для таго часу рысамі неаготыкі.



Недалёка ад ратушы, у цэнтры скрыжавання "Трудавой" i "Пралетарскай" вуліц, знаходзіцца таксама вельмі унікальны будынак - Спаса-Прэабражэнская царква.



Храм быў пабудаваны ў 1779-83 гг. у класіцыстычным стылі.



Цікава тое, што ў Чачэрску было чатыры падобных храма-ратонды: тры царквы і касцёл, але захавалася толькі адна царква.



У горадзе можна сустрэць трохі і звычайнай старой забудовы - на вуліцы Савецкай.



Найбольш цікавы будынак дома культуры - рэдкі прыклад міжваеннага канструктывізму на землях усходняй Беларусі.

Ратуша і чатыры храма ў Чачэрску былі пабудаваныя дзякуючы аднаму чалавеку - Чарнышову З.Р., які пасля першага падзелу Рэчы Паспалітай атрымаў гэты горад у дар ад Кацярыны II.

Пасля паездак па Магілёўскай вобласці, а зараз і наведвання Чачэрска, у мяне склалася цікавае ўражанне: Першы падзел РП прывёў да таго, што шэраг набліжаных да імператрыцы людзей атрымаў не маленькія мястэчкі на "далучаных землях" (Пацёмкін - Крычаў, Галіцын - Слаўгарад, Зорыч - Шклоў, Чарнышоў - Чачэрск). Новаспечаныя ўладальнікі, на землях, якія зусім нядаўна належылі іншай дзяржаве, ва ўмовах адноснай непрадказальнасці, без шкадавання, ў кароткія тэрміны марнуюць кучы грошай на будаўніцтва: адміністрацыйных будынкаў (ратушы ў Чачэрску і Шклове, пры тым, што працягвае дзейнічаць Магдэбургскае права і III Статут), мануфактур і фабрык (суконная, канатная, парусінавая, шаўковая - у Шклове; цагляны, шкляны, медналіцейны заводы, канатная і парусінавая мануфактуры, а таксама суднаверф - у Крычаве; шклозавод і вінакурня у Чачэрску), навучальных і культурных устаноў (кадэцкае вучылішча ў Шклове, тэатры ў Шклове і Чачэрску), унікальных па архітэктуры храмаў (прычым не толькі праваслаўных, але і каталіцкіх). Аднак адразу ж пасля III падзелу высакародныя парывы пераважнай большасці вычарпаліся і "дваранства" калі што-небудзь і будавала, то альбо сядзібы з асабістай дробнай вытворчасцю, альбо тыпавыя праваслаўныя цэрквы. Асабіста мне гэта ўсё нагадвае памежную піяр-кампанію таго часу, накіраваную на мяшчанства і дробных магнатаў палітычна аслабленай суседняй дзяржавы.

У сваім маёнтку Чарнышоў закладвае палац, які, хутчэй за ўсё, у XIX стагоддзі быў перабудаваны.



У савецкі і да нядаўняга час ў палацы размяшчаліся розныя навучальныя ўстановы, з-за гэтага ў ХХ стагоддзі будынак аброс прыбудовамі. Зараз палац выглядае закінутым.



Самая цікавая дэталь будынка - унікальная тэраса над уваходам на літых чыгунных слупках, з такой жа агароджай.





Гэта быў апошні ў гэтым падарожжы аб'ект і пасля яго агляду я накіраваўся дадому - у Магілёў. У цэлым паездка склалася нядрэнная: 3 горада, 150 км туды і 130 па прамой назад; з славутасцяў: замак, ратуша, сядзібы і храмы - помнікі XVII - XIX стагоддзяў і ўсё гэта за 7 гадзін - дзень прайшоў не дарэмна!

P.S .: Паралельна з напісаннем гэтага рэпартажу я шукаў новы для сябе маршрут і прыйшоў да несуцяшальнай высновы, што ў радыусе 200 кіламетраў ад Магілёва не засталося значна цікавых не агледжаных мной аб'ектаў. Зараз для таго, каб убачыць які-небудзь новы для мяне, унікальны помнік архітэктуры, спатрэбіцца выдаткаваць ўвесь дзень і спаліць не менш за 30 літраў паліва ... Напэўна, не хутка з'явіцца наступны мой артыкул па Беларусі.

Крыху больш падрабязна тут: http://ales-matsesha.livejournal.com/15869.html

[sweet_home]

Граф Чернышов, которому достался Чечерск после раздела Польши, строил дворец на Замковой горе. Он был деревянный и простоял недолго. А этот дворец - Чернышова-Кругликова, середина 19-го в.
Обо всем этом написано в разделе �нформаториум.

[Алекс Сталь]

alexBel

Спасибо за репортаж!
Та же проблема с расстояниями.
�з последних поездок привожу не менее 500 км.

[alexBel]

sweet_home Дзякуй за заўвагу! Калі пісаў рэпартаж, я спрабаваў разабрацца ў родавых хітраспляценнях і знайшоў інфармацыю, што Чарнышавы - выхадцы з Круглікавых, на падставе гэтага зрабіў выснову, што частка роду насіла падвойнае прозвішча і пераняўшы маярат, цалкам перабудавалі палац на старым месцы.
Але з-за вашай заўвагі ў мяне з'явілася думка, што гэта зусім іншы род і я пакапаўся яшчэ і знайшоў тлумачэнне:
Аказваецца З.Р. Чарнышоў не меў дзяцей і яго маярат атрымала ў спадчыну дачка яго пляменніка Соф'я, якая ў далейшым выйшла замуж за І.Г. Круглікава. І.Г. Круглікаў атрымаў у спадчыну маярат з імем, гербам і тытулам і стаў родапачынальнікам "Чарнышовых-Круглікавых", якія і пабудавалі палац толькі ужо на новым месцы.

Александр Сталь Дзякуй!
толькі мне здаецца, што з Менску неяк усё ж такі прасцей дабрацца да помнікаў Гродзенскай і Брэсцкай абласцей, чым з Магілёва. :D

[GlobusBelarusi]

Прыемныя здымкі.

[alexBel]